Zwischen den Sprachen – wie Worte meine Welt öffnen
Mit vierzehn saß ich in meinem Zimmer in Münster und hörte Ravi Shankar. Meine Freunde entdeckten Rockmusik, ich tauchte in Ragas ein. Kein klarer Anfang, kein Schlussakkord, sondern Kreisen, Schweben, Hingabe. Ich spürte: Jenseits der deutschen Ordnung mit ihren Regeln gibt es eine andere Wirklichkeit.
Mit neunundzwanzig begann ich die Ausbildung zum katholischen Diakon. Ich hoffte, dort Transzendenz zu finden. Nach einem Jahr brach ich ab. Die Kirche sprach von Wahrheit, aber ich spürte Fassade. Dogmen statt Offenheit, Abgrenzung statt Dialog. Ich suchte Echtheit – und fand sie dort nicht.
Heute gehe ich einen dritten Weg. Dieser führt mich durch Sprache, Musik und Begegnung.
Sprache als Rahmen
Worte sind nicht nur Werkzeuge. Sie legen den Rahmen, in dem ich denke.
- Deutsch: präzise, logisch, streng.
- Englisch: handlungsorientiert, pragmatisch.
- Nepali: kontextgebunden, zyklisch, beziehungsnah.
Jede Ausdrucksweise macht anderes selbstverständlich – und anderes unsichtbar.
Weltbilder im Vergleich
Die Kuuk Thaayorre, ein Aborigine-Volk in Australien, sprechen nicht von „links“ und „rechts“. Sie nutzen Himmelsrichtungen. Damit ordnen sie auch die Zeit: von Ost nach West. Stehen sie nach Osten, kommt die Zukunft auf sie zu. Blicken sie nach Westen, zieht sie davon. Nach Norden läuft die Zeit von rechts nach links, nach Süden umgekehrt. Sie sehen sich nicht als Mittelpunkt, sondern als Teil der Landschaft.
Solche Beispiele zeigen: Sprache formt Wahrnehmung. Wer Himmelsrichtungen nutzt, bewegt sich anders durch den Alltag. Wer Zeit im Raum sieht, denkt nicht linear wie auf einer westlichen Zeitachse, sondern geographisch.
Kommunikation ist mehr als Wörter
Der Neurowissenschaftler Uri Hasson hat es klar gemacht: Verständigung entsteht erst, wenn Menschen Bedeutung teilen. Erst wenn Sender und Empfänger denselben Sinn erfassen, schwingen ihre Gehirne im Gleichklang. Wörter allein genügen nicht.
Darum reicht es nicht, Nepali-Vokabeln zu pauken. Ich muss verstehen, wie meine Freunde ihre Sätze meinen. Nur dann werde ich wirklich teil ihrer Welt.
Sprache und Identität
Meine Muttersprache hat mich geprägt. Sie hat mir Struktur, Klarheit und Disziplin gegeben. Englisch hat mich gelehrt, global zu denken, pragmatisch zu handeln. Nepali zwingt mich, Beziehungen mitzudenken und Ambivalenz auszuhalten.
So entsteht eine mehrschichtige Identität. Ich bleibe Deutscher – aber ich bin zugleich Lernender in einer anderen Kultur. Zwischen beiden Welten muss ich Brücken schlagen, immer neu.
Praktische Folgen
Interkultureller Alltag ist nicht Theorie, sondern Übung:
- Wenn ich in Deutschland nach Gründen frage, erhalte ich Erklärungen.
- Wenn ich in Nepal dieselbe Frage stelle, bekomme ich oft Geschichten, Kontexte, Andeutungen.
Verstehen heißt, mich auf diesen Rhythmus einzulassen. Nicht vorschnell deuten, sondern die Zwischentöne hören.
Fazit
Mit vierzehn begann meine Suche nach Transzendenz. Mit neunundzwanzig prallte ich an die Wände kirchlicher Dogmen. Heute finde ich neue Räume im Wechsel der Sprachen.
Worte sind Schleier und zweite Haut. Sie sind Rahmen, aber auch Tor. Wer mehrere Sprachräume betritt, gewinnt mehr als Vokabeln. Er gewinnt Welten.
English version below
Between Languages – How Words Open My World
At fourteen I sat in my room in Munster, North Rhine-Westphalia, listening to Ravi Shankar. My friends were discovering rock music, while I was immersing myself in ragas. No clear beginning, no final chord – instead: circling, floating, devotion. I sensed: beyond German order with its rules lies another reality.
At twenty-nine I started training to become a Catholic deacon. I hoped to find transcendence there. After one year I quit. The Church spoke of truth, but I saw facades. Dogma instead of openness, separation instead of dialogue. I longed for authenticity – and did not find it there.
Today I walk a third path. It leads me through language, music, and encounter.
Language as a Frame
Words are not just tools. They create the frame in which I think.
- German: precise, logical, strict.
- English: pragmatic, action-oriented.
- Nepali: contextual, cyclical, relational.
Every mode of expression makes some things obvious – and others invisible.
Worldviews in Comparison
The Kuuk Thaayorre, an Aboriginal people in Australia, do not speak of “left” or “right.” They use cardinal directions. They also map time this way: from east to west. Facing east, the future comes toward them. Facing west, it moves away. Facing north, time runs from right to left; facing south, from left to right. They see themselves not as the center of the world, but as part of the landscape.
Examples like this show: words shape perception. Those who navigate with cardinal directions move differently through daily life. Those who see time in space do not think in a linear western timeline, but geographically.
Communication Is More Than Words
Neuroscientist Uri Hasson has shown: true understanding arises only when people share meaning. Only when speaker and listener grasp the same sense do their brains resonate in unison. Words alone are not enough.
That is why memorizing Nepali vocabulary is not sufficient. I must grasp what my friends mean when they speak. Only then will I truly become part of their world.
Language and Identity
My mother tongue has shaped me. It gave me structure, clarity, and discipline. English taught me to think globally and act pragmatically. Nepali forces me to consider relationships and to live with ambiguity.
Thus a layered identity emerges. I remain German – but I am also a learner in another culture. Between both worlds I must constantly build bridges.
Practical Consequences
Intercultural life is not theory but practice:
- In Germany, when I ask for reasons, I receive explanations.
- In Nepal, when I ask the same, I often hear stories, contexts, hints.
To understand means to attune myself to this rhythm. Not to interpret too quickly, but to listen to the undertones.
Conclusion
At fourteen I began my search for transcendence. At twenty-nine I hit the walls of church dogma. Today I find new spaces by moving between languages.
Words are both veil and second skin. They are frame, but also gateway. Entering different linguistic worlds gives more than vocabulary. It gives new worlds.
Nepali version below
भाषाबीच – शब्दहरूले मेरो संसार कसरी खोल्छन्
चौध वर्षको उमेरमा म नर्थ-राइन–वेस्टफालियाको आफ्नो कोठामा बसेर रवि शंकर सुन्थें। मेरा साथीहरूले रक संगीत खोज्दै थिए, म चाहिँ रागमा डुबिरहेको थिएँ। कुनै स्पष्ट सुरु छैन, कुनै अन्तिम कोर्ड छैन – बरु: घुमाइ, उडाइ, समर्पण। मैले महसुस गरेँ: जर्मन नियम र अनुशासनभन्दा पर अर्को यथार्थ छ।
उनन्तीस वर्षको उमेरमा मैले क्याथोलिक डिकन बन्ने तालिम सुरु गरेँ। मैले त्यहाँ आध्यात्मिक उचाइ खोजें। एक वर्षपछि छाडें। चर्चले सत्यको कुरा गर्यो, तर मैले मुखौटा मात्र देखें। कठोर नियम, खुलापनको साटोमा। छुट्टावाद, संवादको साटोमा। मैले प्रामाणिकता खोजें – र त्यहाँ पाएँन।
आज म तेस्रो बाटोमा हिँडिरहेको छु। यो बाटोले मलाई भाषा, संगीत र भेटघाटमार्फत अघि बढाउँछ।
भाषा एउटा चौखट
शब्दहरू केवल औजार होइनन्। तिनीहरूले मेरो सोच्ने चौखट बनाउँछन्।
- जर्मन: स्पष्ट, तर्कसंगत, कडा।
- अङ्ग्रेजी: व्यवहारिक, कार्यमुखी।
- नेपाली: सन्दर्भमा आधारित, चक्रात्मक, सम्बन्धमुखी।
हरेक अभिव्यक्तिले केही कुरा स्वतः स्पष्ट बनाउँछ – र केही कुरा लुकाउँछ।
विश्वदृष्टिकोणको तुलना
अस्ट्रेलियाका आदिवासी कुएक थायोरेहरूले “दायाँ/बायाँ” भन्दैनन्। उनीहरू दिशाहरू प्रयोग गर्छन्। उनीहरूले समयलाई पनि यसरी नै म्याप गर्छन्: पूर्वदेखि पश्चिमतिर। जब उनीहरू पूर्वतिर हेर्छन्, भविष्य उनीतिर आउँछ। पश्चिमतिर हेर्दा भविष्य टाढा जान्छ। उत्तरतिर हेर्दा समय दायाँबाट बायाँ बग्छ; दक्षिणतिर हेर्दा बायाँबाट दायाँ। उनीहरूले आफूलाई संसारको केन्द्र होइन, परिदृश्यको भाग ठान्छन्।
यस्ता उदाहरणहरूले देखाउँछन्: शब्दहरूले हाम्रो अनुभवलाई आकार दिन्छन्। जसले दिशाहरू प्रयोग गर्छ, ऊ दैनिक जीवन फरक तरिकाले पार गर्छ। जसले समयलाई स्थानमा देख्छ, ऊ रेखीय पश्चिमी धारणाभन्दा भिन्न, भौगोलिक रूपमा सोच्दछ।
सञ्चार शब्दभन्दा बढी
स्नायु वैज्ञानिक युरी ह्यासनले देखाएका छन्: वास्तविक बुझाइ त्यतिबेला मात्र सम्भव हुन्छ, जब मानिसहरूले एउटै अर्थ साझा गर्छन्। जब वक्ता र श्रोता एउटै भाव बुझ्छन्, तब मात्र उनीहरूको मस्तिष्क एउटै तालमा चल्छ। शब्द मात्र पर्याप्त हुँदैनन्।
त्यसैले नेपाली शब्दहरू कण्ठ्याउनु मात्र पर्याप्त छैन। मैले बुझ्नुपर्छ, मेरा साथीहरूले आफ्ना वाक्यहरू कसरी अर्थ्याउँछन्। त्यतिबेला मात्र म साँच्चै उनीहरूको संसारको अंश बन्छु।
भाषा र पहिचान
मेरो मातृभाषाले मलाई आकार दिएको छ। यसले मलाई संरचना, स्पष्टता र अनुशासन दिएको छ। अङ्ग्रेजीले मलाई विश्वव्यापी सोच्न र व्यवहारिक रूपमा काम गर्न सिकायो। नेपालीले मलाई सम्बन्धलाई सँगै सोच्न र अनिश्चिततालाई स्वीकार्न बाध्य बनाउँछ।
यसरी बहुस्तरीय पहिचान जन्मिन्छ। म जर्मन नै रहन्छु – तर म अर्को संस्कृतिमा सिक्ने मानिस पनि हुँ। यी दुई संसारबीच म सधैं नयाँ पुल बनाउनु पर्छ।
व्यावहारिक प्रभाव
अन्तरसंस्कृतिक जीवन कुनै सिद्धान्त होइन, अभ्यास हो:
- जर्मनीमा, म कारण सोध्दा, व्याख्या पाउँछु।
- नेपालमा, म उस्तै प्रश्न सोध्दा, प्रायः कथा, सन्दर्भ र सङ्केत सुन्छु।
बुझ्नु भनेको यो तालसँग आफूलाई मिलाउनु हो। चाँडै अर्थ्याउन होइन, तर मधुर स्वरहरू सुन्नु हो।
निष्कर्ष
चौध वर्षको उमेरमा मैले आध्यात्मिक खोज सुरु गरेँ। उनन्तीसमा म चर्चका कठोर नियमसँग ठोक्किएँ। आज म भाषाबीच हिँडेर नयाँ ठाउँ भेट्छु।
शब्दहरू पर्दा र दोस्रो छाला दुवै हुन्। तिनीहरू चौखट पनि हुन्, ढोका पनि। जसले विभिन्न भाषिक संसार प्रवेश गर्छ, ऊ केवल शब्दावली मात्र होइन, नयाँ संसार प्राप्त गर्छ।